Για να περνώ την ώρα μου αυτές τις μέρες αποφάσισα να διαβάσω αρχαία ελληνικά επιγράμματα. Κάτι μέσα μου με ώθησε να αποπειραθώ να αποδώσω μερικά στα νέα ελληνικά, σαν άσκηση. Τα περισσότερα είναι επιτύμβια. Όσα θεωρώ ότι ολοκληρώθηκαν θα τα ανεβάζω στο φέισμπουκ.
Καλλίµαχος. Κορυφαίος των ελληνιστικών ποιητών. Γεννήθηκε λίγο πριν από το 300 π.Χ. στην Κυρήνη της Βόρειας Αφρικής. Πέθανε στα χρόνια της βασιλείας του Πτολεµαίου Γ΄ του Ευεργέτη γύρω στο 240. (Άφθονες πληροφορίες στο διαδίκτυο).
Το χωραφάκι μου έσκαψα και βρήκα αρχαία πάλι, δυο ανθοστήλια πήλινα και κάτασπρο κεφάλι. Και δίπλα στο πηγάδι μας βρήκα θαμμένη εικόνα που ‘δειχνε τον Αλέξανδρο μαζί με τη γοργόνα.
Για πες μου, Μεγαλέξανδρε, πώς πέρασες ως τώρα; Ποιοι στρατηγοί μου κλέψανε και μου ‘καψαν τη χώρα; Εσύ, που κάποτε έφτασες και στην Ασία ακόμα κι έζησες και ταξίδεψες στου ανέμου το στόμα.
Μάρμαρα θαμμένα, ποιος σας έχει σπάσει! Μάτια ζαφειρένια, ποιος σας έχει χάσει!
(Συγγραφέας και μεταφραστής, καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών)
Είκοσι ένα χρόνια από τον θάνατο του Γιώργου Χειμωνά (τακτικού συνεργάτη του έντυπου Χάρτη), το ποικίλο ενδιαφέρον για το έργο του παραμένει αμείωτο, τόσο στο περιβάλλον της φιλολογικής όσο και της λογοτεχνικής κριτικής. Τα πάσης φύσεως κείμενα που γράφτηκαν για τον άνθρωπο και το έργο του, αθροίζονται πλέον σε εκατοντάδες. Το έργο του έχει τέτοια πρωτοτυπία και τέτοια ποιότητα ώστε να προσδιορίζει το ίδιο την ιδιότυπη τεχνοτροπία του, αντιστεκόμενο σθεναρά στις επιχειρούμενες εντάξεις του σε γενικά σχήματα ή στο πολύκλωνο δίκτυο μιας γραμματολογικά καθορισμένης παράδοσης.
Το παρόν αφιέρωμα περιλαμβάνει κείμενα, χειρόγραφα, φωτογραφίες (Στέλιου Σκοπελίτη, Νίκου Παναγιωτόπουλου κ.ά.), καθώς και την «Αποκάλυψη» του Ιωάννου σε ελεύθερη απόδοση και δραματική ανασκευή από τον Γιώργο Χειμωνά
(εισαγωγή: Ευριπίδης Γαραντούδης)
Στο αφιέρωμα συμμετέχουν (αλφαβητικά):
Γιώργος Αλισάνογλου (Μια περιηγητική - τοπογραφική «επανεπίσκεψη» στο έργο του Γ. Χ.), Γιώργος Βέλτσος (Η άλγεβρα μιας φιλίας), Σοφία Βούλγαρη (Τοπία του εγκεφάλου: η ενσώματη γεωγραφία του Χειμωνά), Τάσος Γουδέλης («Η λογοτεχνία είναι πάντα μια αλχημεία, αλλά μια αλχημεία μελετημένη»), Τιτίκα Δημητρούλια (Ο Μάκβεθ του Γιώργου Χειμωνά: μετάφραση ή παραλλαγή;), Γιώργος Ζεβελάκης (Ο ραδιοφωνικός Γιώργος Χειμωνάς), Δήμητρα Κολλιάκου (Επιστρέφοντας στο τοπίο του Γιατρού Ινεότη), Δημήτρης Λεοντζάκος (Τα πράγματα αναπνέουν), Νίκος Α. Μάντης (Η τερατώδης ύφανση της δημιουργίας), Κάλλια Παπαδάκη (Ο πολυσήμαντος κόσμος της Εκδρομής), Μανόλης Πρατικάκης (O συνάδελφος και φίλος Γ. Χ.), Μαίρη Σιδηρά (Μια «αναλογική» προσέγγιση της συλλογής «Φιλόξενο σώμα» του Γ. Στρατούλια με ερμηνευτικό εργαλείο αποσπάσματα από «μαθήματα» για τον Λόγο του Γ. Χειμωνά), Βαγγέλης Χατζηβασιλείου (Ο Γιώργος Χειμωνάς μεταξύ Μοντερνισμού και μεταμοντέρνου), Κοσμάς Χαρπαντίδης (Ο Γ. Βέλτσος απέναντι από το σπίτι του Γ. Χειμωνά στην Καβάλα).
Ειρήνη χάραζε και χαρά στην πλάση
σε μεγάλους και παιδιά, σ' ουρανούς και δάση.
Αχ ειρήνη, ειρήνη μας, έλα στα παιδάκια,
να ξεχάσουν πόλεμους, πίκρες και φαρμάκια.
VIDEO: ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΜΟΥΣΤΑΦΕΡΗ - Το Χαμόγελο της Τζοκόντας(1965)
Σε μια παρέλαση στη Νέα Υόρκη, με μουσικές, με χρώματα και με πλημμυρισμένη από κόσμο την 5η Λεωφόρο, βρισκόμουν μια Κυριακή απόγευμα το φθινόπωρο του 1963 όταν συνάντησα μια γυναικούλα να περπατάει μοναχή με μιαν απελπισμένη αδιαφορία για ότι συνέβαινε γύρω της χωρίς κανείς να την προσέχει, χωρίς κανέναν να προσέχει, μόνη, έρημη μες στο άγνωστο πλήθος, που την σκουντούσε, την προσπερνούσε ανυποψίαστο, εχθρικό, αφήνοντας την να πνγεί μες στη βαθιά πλημμύρα της λεωφόρου, μέσα στη θάλασσα που ακολουθούσε, μέσα στ' αγέρι που άρχισε να φυσά. Έμεινα στυλωμένος, ο μόνος που την πρόσεξε, κι έκαμα να την πάρω από πίσω, να την ακολουθήσω και πλησιάζοντάς την να της μιλήσω, χωρίς να ξέρων τι να της πω, μα ίσαμε ν' αποφασίσω, την έχασααπό τα μάτια μου. Έτρεξα λίγο μπρος, ανασηκώθηκα στα πόδια μου για να την ξεχωρίσω, μα η μεγάλη μαύρη θάλασσα του κόσμου την είχε καταπιεί. Μέσα μου κάτι σκίρτησε οδυνηρά. Χωρίς να καταλάβω, είχα σταθεί έξω από το βιβλιοπωλείο του Ριτζιόλλι και στη βιτρίνα του, απέναντί μου ακριβώς, βρισκόταν ένα βιβλίο για τον Ντα Βίντσι με την Τζοκόντα στο εξώφυλλο του να μου χαμογελά απίθανα αινιγματική, αυτόματα μεγεθυμένη, όσο η γυναίκα που χάθηκε στο δρόμο. Δεν ξέρω γιατί όλ' αυτά μπερδεύτηκαν περίεργα μέσα μου, μαζί μ' ένα εξαίσιο θέμα του Βιβάλντι που είχα ακούσει πριν από λίγες μέρες και που εξακολουθούσε να επανέρχεται τυραννικά στη μνήμη μου. Τα δέκα αυτά τραγούδια γράφτηκαν μ' ένα συγκερασμό απελπισίας και αναμνήσεων. Το θέμα είναι η γυναίκα έρημη μες στην μεγάλη πόλη.Το κάθε τραγούδι είναι κι ένας μονόλογός της, κι όλα μαζί συνθέτουν την ιστορία της. Μια ιστορία σύγχρονη και παλιά μαζί.
Πέρα ως πέρα στη γη της Ιωνίας
δοξαστικό αχολόγησε τροπάρι
απ’ την Κνωσσό ως την Πέργαμο θεία χάρη
Σμύρνη πάντα εσύ μαργαριτάρι
Σμύρνη πάντα εσύ μαργαριτάρι
Στα μαλλιά της νεράιδας Μικρασίας
Σμύρνη, ξανά γεννήτρες είναι οι Μοίρες
μεσ’ στη ζεστή της μάνας σου αγκαλιά
που ανοίγεται όλα για να τ’ αγκαλιάσει
τα σκόρπια σπλάχνα της, μια πλάση
Στην πολιτεία χειμώνιασε
Κι αργά κυλούν τα βράδια
Στάζουν στα τοκ τα φορτηγά
Αρμύρα και σκουριά
Στη γέφυρά οι φύλακες
Κόβουν στα δυο τη βάρδια
Στα ραδιοκύματα βουτούν
Και φεύγουν μακριά
Όλα τα παίρνει ο καιρός
Μα πάντα κάτι μένει
Σαν ένα αστέρι στο θαμπό
Του κόσμου σκηνικό
Όση αγάπη μας νικά
Στο κύμα της χαμένη
Κάποια νεράιδα στο βυθό
Κρατάει το μυστικό
Στην πολιτεία χειμώνιασε
Στα μάτια σου τα ξένα
Που ανάβλυζαν κάποτε νερά αρτεσιανα
Τη ζεστασιά του κράτησα
Το γελαστό τους ψέμα
Που έκανε τα’ απίθανα
Να μοιάζουν πιθανά
Όλα τα παίρνει ο καιρός
Μα πάντα κάτι μένει
Σαν ένα αστέρι στο θαμπό
Του κόσμου σκηνικό
Όση αγάπη μας νικά
Στο κύμα της χαμένη
Κάποια νεράιδα στο βυθό
Κρατάει το μυστικό
Στίχοι: Οδυσσέας Ιωάννου
Μουσική: Δημήτρης Παπαδημητρίου
Άλμπουμ: Στης ψυχής το παρακάτω. 2001 .
.. Άλλη μια μάχη νικημένος,
νικημένος στα σημεία
τώρα δεν έχω παραμύθια,
παραμύθια ούτε αστεία.
'Aλλη μια νύχτα με τα όνειρα μπλεγμένος.
Πόσα λάθη είμαι ακόμα, είμαι ακόμα χρεωμένος;
Η αλήθεια μου άδειο πιάτο
και πηδάω στον αέρα
στης ψυχής το παρακάτω
στου μυαλού το παραπέρα
Χρόνια που πέρασαν μια χούφτα,
φύγαν σαν μια χούφτα αέρας,
ό,τι μου αφήσαν τσιγάρα, τα τσιγάρα μίας μέρας.
Φίλοι που κάναν στη ζωή μου,
στη ζωή μου τη γιορτή τους
άδειο μπουκάλι είμαι κι εγώ
είμαι κι εγώ μες τη δική τους.
Της ζωής μου μόνο εγώ , μόνο εγώ της απομένω,
ένα φως αφήνω πάντα, πάντα αφήνω αναμμένο
και στα χέρια μου οι μέρες, είν' οι μέρες φρέσκο χιόνι,
έχω ακόμα μια ελπίδα, μια ελπίδα που με σώνει..
Ερμηνεία : Πάνος Δρίζος
Μουσική / Ενορχήστρωση: Γιώργος Αβραμίδης
Ποίηση : Παναγιώτης Ορνιθόπουλος
ΑΣΜΑ Σ' ΕΝΑΝ ΠΟΙΗΤΗ (Ποιητική Συλλογή "Σμύρνης Ενθύμιον" 2019 Εκδόσεις Όστρια)
Ένδοξε μας Σμυρνιέ ποιητή
δύο κόσμοι ο βίος που είχες
απ' τη μια η φιλότης να ευωδιάζει τη γη
απ' την άλλη το νείκος που αδίκως μετείχες.
Καλοκαίρια στη Σκάλα παιδί
της θαλάσσης το κύμα ρωτούσες
αν γινόταν να ζούσες την κάθε στιγμή
με της Τέχνης πνοή ν' ανασάνεις ποθούσες.
Όταν έκανες της ζωής τη στροφή
τα κρυφά περιγιάλια τί ωραία υμνούσες
τ' αηδόνια στις Πλάτρες περίμεναν εκεί
κελαηδώντας γλυκά όταν τα συναντούσες.
Μες στη Σμύρνη τη χειμερινή
τη ρουτίνα με θλίψη κοιτούσες
τη βροχή πως θα διώξεις από την ψυχή
τους ασπάλαθους γύρω σου αναζητούσες.
Στο κατάστρωμα μια αστραπή!
δίχως φόβο σημειώσεις κρατούσες
ημερολόγια έγραφες στη διαδρομή
για σπηλιές και πηγάδια°μέσα τους ξεδιψούσες.
Όταν έκανες της ζωής τη στροφή
τα κρυφά περιγιάλια τί ωραία υμνούσες
τ' αηδόνια στις Πλάτρες περίμεναν εκεί
κελαηδώντας γλυκά όταν τα συναντούσες.
Απ' τη στέρνα σου βρήκες πηγή
που φωτίζει το σκότος που ζούσες
είδες γάτες που μάχονταν κάθε πρωί
με τα φίδια κοντά σ' εκκλησιές που περνούσες.
Σαν τα πεύκα που παίρνουν μορφή
του ανέμου που πια δε φυσούσε
ενδοξέ μας Σμυρνιέ ποιητή
ειν' οι στίχοι σου όταν ο λαός σε πενθούσε.
' xlink:href='%23b'/%3e%3cuse fill='black' filter='url(%23c)' xlink:href='%23b'/%3e%3cpath fill='white' d='M12.162 7.338c.176.123.338.245.338.674 0 .43-.229.604-.474.725a.73.73 0 01.089.546c-.077.344-.392.611-.672.69.121.194.159.385.015.62-.185.295-.346.407-1.058.407H7.5c-.988 0-1.5-.546-1.5-1V7.665c0-1.23 1.467-2.275 1.467-3.13L7.361 3.47c-.005-.065.008-.224.058-.27.08-.079.301-.2.635-.2.218 0 .363.041.534.123.581.277.732.978.732 1.542 0 .271-.414 1.083-.47 1.364 0 0 .867-.192 1.879-.199 1.061-.006 1.749.19 1.749.842 0 .261-.219.523-.316.666zM3.6 7h.8a.6.6 0 01.6.6v3.8a.6.6 0 01-.6.6h-.8a.6.6 0 01-.6-.6V7.6a.6.6 0 01.6-.6z'/%3e%3c/g%3e%3c/svg%3e){kind=small}
' xlink:href='%23b'/%3e%3cuse fill='black' filter='url(%23c)' xlink:href='%23b'/%3e%3cpath fill='white' d='M10.473 4C8.275 4 8 5.824 8 5.824S7.726 4 5.528 4c-2.114 0-2.73 2.222-2.472 3.41C3.736 10.55 8 12.75 8 12.75s4.265-2.2 4.945-5.34c.257-1.188-.36-3.41-2.472-3.41'/%3e%3c/g%3e%3c/svg%3e){kind=small}
