3 ώρες ·
Ὁ κριτικὸς διάλογος ἔχει ἀπὸ καιρὸ ὑπερβῆ τὰ ὅριά του. Τοῦτο ἐπιβάλλεται νὰ κατανοηθῆ ἐπειγόντως. Ἀρκετὰ ἐκρίναμε ὁ ἕνας τὸν ἄλλο. Τώρα ὀφείλομε νὰ ἀγαπήσωμε ὁ ἕνας τὸν ἄλλον. Καὶ ἐδῶ εἶναι ἀκριβῶς ποὺ θὰ κριθοῦμε! Ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι ἔχομε διαβληθῆ τόσο πολύ, ποὺ χάσαμε τὴν ἐκτίμηση στοὺς ἑαυτούς μας. Κάτω ἀπὸ τὸ ψυχρὸ ἀνα-κριτικὸ φῶς φαντάξαμε μικρόνοες, μικρόψυχοι, ζωώδεις, συμφεροντολόγοι, γελοῖοι – ἀλλὰ καὶ ἄρρωστοι.
Ἡ ὑπερβολὴ τῆς κριτικῆς ἐρήμωσε τὴν ἱστορία καὶ ἀντιλαμβανόμαστε τὴν ἐρημία νὰ πλήσση τὰ ζωτικὰ κέντρα μας. Ἡ χωρὶς ὅρια κριτικὴ κατάντησε ὀλετήρια ἀκρισία. Ὑπερέβη τὰ φράγματά της καὶ ξεχύθηκε στὴ γεωργημένη χώρα, ποὺ καλλιεργήθηκε ἀπὸ φιλόπονα καὶ ἀγαπητικὰ πνεύματα...
Στὸ φάσμα τῶν δραστηριοτήτων τῆς συνείδησης ἡ ζώνη τῆς κριτικῆς ἀντιστοιχεῖ πρὸς τὴν περιοχὴ ὅπου ὡς ἀλήθεια ἰσχύει ἡ «ἐξωτερική», «ἀντικειμενικὴ» ἀπόδειξη. Ὅσο ἡ ὕπαρξη ἀπομακρύνεται ἀπὸ τοὺς χώρους ποὺ ἰσχύει αὐτὴ ἡ ἀλήθεια, ἄλλο τόσο καὶ ἡ κριτικὴ λειτουργία χάνει τὴν ἰσχύ της, τὸν λόγο της καὶ τὸ προβάδισμά της. Ὑπάρχει ἡ ἐντεῦθεν τοῦ ὁρίου τῆς κριτικῆς ἀκρισία, ὅπου βέβαια ἡ ἄκριτη διαγωγὴ εὐνοεῖ τὴν μηδαμινότητα καὶ τὴν μετριότητα καὶ τὴν χθαμαλότητα. Ἀλλὰ ὑπάρχει καὶ ἡ ἐκεῖθεν τοῦ ὁρίου τῆς κριτικῆς «ἀκρισία», ὅπου ἡ κριτικὴ δράση καταντάει ὕβρις καὶ λεηλασία τῶν ἱερῶν τῆς ἀνθρωπότητας. Αὐτὴ τὴν ἱεροσυλία τὴν ἄσκησε ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος καθ’ ὑπερβολήν. Δὲν εἶχε ἀντιληφθῆ ὅμως πὼς στὰ ἀδειασμένα ἱερὰ ἐγκαθίστανται οἱ δαίμονες. Καὶ αὐτοὶ δὲν ἀφήνονται στὴν καταλυτικὴ ἐπενέργεια τῆς κριτικῆς, ὅπως μεγάθυμα ἀφήνεται ἡ ἱερότητα.
Χρῆστος Μαλεβίτσης / Ἡ τραγωδία τῆς ἱστορίας (σ.σ. 260, 261)
