ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ (Γ. Ρίτσου - Μ. Θεοδωράκη) Μαρία Φαραντούρη - Κολλέγιο Αθηνών,...

Μ Θεοδωράκης-Μ Κατσαρός : ΚΑΤΑ ΣΑΔΔΟΥΚΑΙΩΝ

Ποίηση: Μιχάλη Κατσαρού
ΤΟ ΣΧΗΜΑ ΜΟΥ
ΤΥΦΛΗ ΕΠΟΧΗ
ΕΠΡΕΠΕ ΤΩΡΑ
ΔΩΡΙΕΙΣ
ΣΤΟ ΝΕΚΡΟ ΔΑΣΟΣ
ΞΑΝΘΟΣ ΟΜΟΡΦΟΣ
ΚΑΤΑ ΣΑΔΔΟΥΚΑΙΩΝ
Σύνθεση: 1981-1982
Ηχογράφηση: 1985, (από την πρώτη εκτέλεση στίς 23.2.1983 στο Metropol-Theater Berlin) Minos GREECE, Eterna DDR
Ελληνική εκτέλεση: 18/9/1988, Ωδείο Ηρώδου Αττικού, Κώστας Πασχάλης, Θάνος Πετράκης, Φραγκίσκος Βουτσίνος, Νίκος Τζόγιας (αφηγητής), Συμφωνική Ορχήστρα και Χορωδία της ΕΡΤ ( διδασκαλία Χορωδίας : Έλλη Νίκολαϊδη), υπό τη διεύθυνση του Λουκά Καρυτινού.

ΤΟ ΣΧΗΜΑ ΜΟΥ
Θα προσπαθήσω να δώσω το σχήμα μου
όπως συντρίβεται σε δυο λιθάρια.

Θέλω να μιλήσω απλά για την αγάπη
και παρεμβαίνουν οι θύελλες
παρεμβαίνει το πλήθος
το τρομερό ηφαίστειο που λειτουργεί
κάτ’ από πέτρες.
Τα φριχτά ερωτήματα παραμένουν επίμoνα
μαύρα υγρά ακατανόητα
ο πύργος μας καίγεται.
Δεν έχομε τίποτα να σας πούμε
έτσι που όλα προδοθήκανε
από πίστη σε πίστη
από υπόγειο σε υπόγειο
από πρόσωπο σε πρόσωπο.

Βαθιά στις ρίζες του δέντρου σας
μαζί με τους τυφλοπόντικους
μαζί με τους καταποντισμένους πίθηκους
σε σκοτεινούς υποχθόνιους κρότους
ασθμαίνοντας μετατοπίζομαι
-ανακατωμένοι οι βρόγχοι-
βαθιά στα ξερά λιβάδια σας
πέφτει καινούρια αθόρυβη βροχή.

Κάποτε θ’ ανεβούμε καθώς προζύμι
ο σιδερένιος κλοιός θα ραγιστεί
τα όρη σας όπως πυκνά σύννεφα θα χωριστούν
οι κόσμοι θα τρίξουν
στις έντρομες αίθουσες οι ρήτορες θα σωπάσουν
και θ’ ακουστεί η φωνή μου:
«Οι νέοι πρίγκηπες με σάλπιγγες και νέες
στολές
οι νέοι συμβουλάτορες οι νέοι παπάδες
οι νέοι πρόεδροι και τα συμβούλια και οι
επιτροπές
όλοι οι μάγοι προφεσόροι…»

Περιμένετε αύτη τη φωνή.
Έτσι θ’ αρχίζει.

II
ΤΥΦΛΗ ΕΠΟΧΗ
Άγνωστη μέρα δείξε μας το πρόσωπο σου.

Κάτω στο βάθος
τόσα πέλματα βαριά
τόση βουή με καταρράχτες
ακούγονται να σπάζουν επιφάνειες
κατρακυλάν στις φλέβες μας ποτάμια εγώ
με φωτεινό το μέτωπο να χάνομαι
να μην μπορώ να καταλάβω
πως γίνηκε ν’ αναζητάμε δράμα
τώρα που όλα στερεώθηκαν επίσημα
τώρα που ένας πρίγκηπας επέθανε
τώρα που οι δείχτες ύψωσαν τα φέρετρα
κει που βουλιάζουν οι αετοί τις ώρες.

Άγνωστη μέρα δείξε μας το πρόσωπο σου.
Δείξε μας δείξε μας το μπόι σου.
Μέρα με τις πληγές ορθές στο βάδισμα σου
εγώ μαζί με το Βλαδίμηρο
θα σε στεγάσουμε
να μη φοβάσαι
οι άλλοι πέτρωσαν δίπλα στους χωροφύλακες
έντρομοι θα σαλπίσουν
θα κλείσουν οι πύλες
θα κλείσουν τα τείχη
θα παρατάξουν τα στρατεύματα
εσύ θα τους διαπερνάς αθόρυβα
θα προβαδίζεις
και πίσω θα σ’ ακολουθάν
οι Ασσύριοι οι Βαβυλώνιοι οι Ιουδαίοι
οι Ισπανοί
πριν προδοθούν τα όνειρα
οι Γάλλοι μεταλλωρύχοι
ο σύντροφός μου Γκαρώ πριν γίνει διευθυντήριο
οι πρόεδροι θ’ αλλάξουν έντρομοί τα διατάγματα
οι άλλοι θα υποκρίνονται τους έμπιστους
εγώ μαζί με την ακολουθία μου
θ’ ανακηρύσσομαι ήρωας
το άργυρο σπαθί των ιπποτών θα λάμπει
ο πρίγκηπας ένα χλωμό παιδί με πορφυροϋν χιτώνα
πάλι θα στερεώνονται οι αυλοκόλακες
κι εγώ θα φεύγω
θ’ αναζητάω έντρομος την όψη σου.
Κάτω
στο βάθος
τόσα πέλματα βαριά.
Ακούω να ’ρχεται καινούριο βήμα.

III
ΕΠΡΕΠΕ ΤΩΡΑ
Έπρεπε τώρα να κάνω αυτό το διάβημα.
Ο πύργος χωρίς τους φρουρούς χωρίς
υπαλλήλους
υψώθηκε όλος μπετόν και αδιάτρητά τα
τεράστια τείχη.
Έπρεπε τώρα να βρω τα κλειδιά που πετάξαν
μες στο βαθύ πηγάδι οι υπηρέτες φεύγοντας.
Γύρω τα τείχη πιο ψηλότερα απ’ το μπόι μου
τα άδεια δωμάτια χρόνια τα στόλιζα
με πράσινες λάμπες
έψαχνα στα σκονισμένα υπόγεια
κουβάλαγα σπάνιες πέτρες σπάνια γέλια
σπάνιο θάνατο
όμως ανέβαιναν οι ποταμοί με μουσικές
πλημμύριζαν το μεγάλο σαλόνι
κι εκεί όλα μαρμάρωναν.

Χρόνια αναμεσά σε μάρμαρα
οι άγρυπνοι λύχνοι δε φώταγαν
όλο και απουσίαζαν.
Όμως επέμενα.
Τους συνωμότες τους χτύπησα.
Δεν έδινα το λόγο στα πουλιά.
Εγώ εξουσίαζα.

Απάντησέ μου εσύ.
Τα σκοινιά δεν κατάλαβες στο λαιμό μας;
Δεν υπάρχει λοιπόν σωτηρία για τούτο το
πλάσμα σου;
Δε βρίσκω το ρήγμα σ’ αυτό το μπετόν
σ’ αυτά τα παλιά τα πηγάδια –
στις ρίζες έψαξα παντού
κλειστές και δε μιλάνε.

Κι έτσι απόμεινα με γεμάτα τα χέρια
αυτό το βαρύ δυναμίτη
που ώρα σε ώρα σκάζοντας θα με τινά; ζει-
Γι’ αυτό είναι που γυρίζω τρέχοντας
από σταθμό σε σταθμό
από τοίχο σε τοίχο
γεμάτος με δύναμη άχρηστη
και ξέρω πως σπαταλιέται.
Γι’ αυτό είναι που σκάβω με τα νύχια μου
αυτές τις ξερές ημερομηνίες
μήπως αστράψει κάποτες μια λύση.

Αυτό δε λέει πως μπορεί πάντα ν’ απουσιάζει.

Το ζήτημα έχει πια τεθεί:
Ή θα εξακολουθούμε να γονατίζουμε
όπως αυτός ο δραπέτης
η θα σηκώσουμε άλλον πύργο ατίθασο
απέναντί τους.

IV
ΔΩΡΙΕΙΣ
Μπορούσα βέβαια να βρίσκομαι πρώτος
αναμεσά στους οπλισμένους Δωριείς
ντυμένος την περιλάλητη αμφίεσή τους
μπορούσα βέβαια
κι όχι τυχαία.

Όμως σε τι θα ωφελούσε την υπόθεση μας
όλη μου η μεγαλοπρέπεια
όλες μου οι φωνές μέσα στα τείχη;

Οι ποταμοί θα γύριζαν κύκλο στα περιθώριά μου
οι ελπίδες μου φτηνές παλιές πραμάτειες
να υποκρίνομαι τον άθεο και τον καταλυτή
εγώ ο πιο ειλικρινής νέος με τα όνειρα
εγώ ο θερμός ανδαλουσιανός
μέσα σ’ αυτά τα απαίσια σίδερα της πανοπλίας.
Για τούτο παρέμεινα με τα κουρέλια μου
όπως με γέννησε η Γαλλική Επανάσταση
όπως με γέννησε η απελευθέρωση των νέγρων
όπως με γέννησες μάνα μου Ισπανία
ένας σκοτεινός συνωμότης.

Και τώρα – απ’ έξω απ’ τα στρατεύματα
κοιτάζω την ένδοξη πόλη
οπού ξαπλώνει ράθυμα
πόρνη και δυναμίτης –
κοιτάζω τούτη την πόλη που την περικυκλώσαν τα φρούρια
αύτη που με γέννησε και δεν έχει πια όνομα
δεν έχει αναμμένη φωτιά –
κοιτάζω και υψώνω θεριό τη φωνή μου
μήπως μ’ ακούσουν.

Η κίνηση μέσα στα τείχη μας είναι σημαντική .

V
ΣΤΟ ΝΕΚΡΟ ΔΑΣΟΣ
Στο νεκρό δάσος των λέξεων προχωράω.
Ανάβω τα χλωμά φανάρια στους δρόμους
προσπαθώ ν’ αναστήσω.
Τα ονόματα που πυρπόλησαν τις καρδιές
σε μυστικές συνεδριάσεις
τα ονόματα που οδήγησαν όλα δολοφονούνται.

Ώ Ρόζα Λούξεμπουργκ. Λένιν, ποιητές.
Ώ Τέλμαν Τάνεφ
παγωμένοι σε επίσημες τελετές.

Πως θα ξαναβαπτίσουμε τις πυρκαγιές
ελευθερία, ισότητα. Σοβιέτ, εξουσία;

Εγώ ένδοξος γράφω
σ’ όλα τα όνειρά σας: Ελευθερία.

Ω Ρόζα Λούξεμπουργκ, Λένιν, ποιητές.
Ω Τέλμαν Τάνεφ
δαφνοστεφείς ήρωες
μυθικά πρόσωπα
ελάτε.
Εγώ έχω μέσα στη θύμησή μου
την ώρα που ανέβαινε το πλήθος στις
σκάλες
με τη φωτιά κρατώντας τη μεγάλη ταμπέλα
Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ.
Πως θα ξαναβαφτίσουμε τις πυρκαγιές
ελευθερία, ισότητα. Σοβιέτ, εξουσία;

ΙV
ΞΑΝΘΟΣ ΟΜΟΡΦΟΣ
Στις έξι και τριάντα στη Ρώμη
να μπαίνεις σαν έμπορος η καμηλιέρης
μεταμορφωμένος σε συνοδό χρυσού
και άσημο επισκέπτη –
κι όμως στον κόρφο σου να φέρνεις μυστικά γράμματα
του Δεκριανοϋ –
κι αμέσως να διαδίδεται στις αγορές
μετά στα ανάκτορα
ότι κατέφθασε ένα πρόσωπο
ν’ ανατινάξει την πόλη.

Ο γραμματέας του αυτοκράτορος
έμπιστα να ρωτά
να τερματίζεται η δεξίωσις
η φήμη σου να μεταφέρει το μπόι σου
να μεταφέρει τ’ άλογό σου
ξανθός όμορφος ο εχθρός του βασιλείου
έχει χιτώνα πράσινο και κάτω το ξίφος
τα μάτια του αστραπές και συνωμοσία
περιπλανάται σε υγρές αυλές και μυστικά
οπλοστάσια –
συγκάλεσε εκτάκτως τη Σύνοδο
κλείστε καλά τις εξώπορτες
ν’ ασφαλιστείτε.

Κι εσύ πάνω σε ξύλινα τραπέζια και καπηλειά
να προετοιμάζεις την ένδοξη παρουσία –
όμως – να εκφυλίζεσαι σε αγοραίο ρήτορα
να κεραυνώνεις τα πλήθη με λόγους
να ξεχνάς τον προορισμό σου
να ξεχνάς τ’ άλογό σου
να προσπαθείς να φτάσεις με υπομνήματα
τον αυτοκράτορα
να ζητάς πίστωση χρόνου
οι γραμματείς να σου απορρίπτουν την αίτηση –
Πως γίνεται τόσο εσύ να ξεπέσεις;
Η ένδοξη Ρώμη σε περίμενε τόσους αιώνες
σε προφητείες έλεγε τον ερχομό σου
κι εσύ αφομοιώθηκες;

Εγώ είχα χαθεί μέσα στο ταραγμένο πλήθος
μόνος μου – σα να ’μουνα η φωνή σου.
Τα μάτια του αστραπές και συνωμοσία
περιπλανάται σε υγρές αυλές και μυστικά
οπλοστάσια
συγκάλεσε εκτάκτως τη Σύνοδο
κλείστε καλά τις εξώπορτες ν’ ασφαλιστείτε .

Ο δούλος που δραπέτευσε
έλεγε προσευχές στους φιλήσυχους πολίτες
γονατίζοντας σε λιγδωμένα προσκέφαλα.
Εγώ δεν ήλπιζα πως μπορεί να σωθεί.
Οι χωροφύλακες έχουν γερή όραση
δεν διαλύονται με αυταπάτες και ψυχοσάββατα.
Εγώ πάντως
εξακολουθούσα να βλέπω τον επερχόμενο αιώνα
με φάλαγγες πιστών
με αργυρά δισκοπότηρα αφρίζοντας αίμα
με σημαιοστολισμούς και παρελάσεις
με ραβδούχους καλοθρεμμένους καλόγερους
εικόνες από παλιές εκστρατείες και τυφεκισμούς
ήρωες με αυστηρά βλέμματα.

Άμες δε γ’ εσόμεθα
πληρωμένη εκπαίδευση
θεός αγέρας τα στοιχεία της φύσεως
κλειδωμένα στην αποχή σε χάλκινα θησαυροφυλάκια.
Αν έξαφνα σας γεννηθεί το ερώτημα
πως τα κατάφερε αυτός ο θνητός
μέσα σ’ αυτό το βαρύγδουπο διαπασών των ύμνων
να δραπετεύσει με αληθινό λαμπερό ήλιο
με αληθινές εξαρτύσεις του βίου
αν δεν μπορείτε να καταλάβετε
τι τον οδήγησε σ’ αυτό το τελευταίο διάβημα
που βρήκε την έξοδο αφού γύρω ήταν μπετόν
αφού γύρω τραγούδαγε η φοιτήτρια
ένα τραγούδι ιστορικό παλιών ηρώων
τότε δε θα ’χετε δει κάτι κρυφές μικρές πόρτες
όμως ολοφάνερες στα μάτια των ειδικών
δε θα ’χετε δει το ραγισμένο τοίχο.
Το ζήτημα έχει πια τεθεί:
Η θα εξακολουθούμε να γονατίζουμε
όπως αυτός ο δραπέτης
η θα σηκώσουμε άλλον πύργο ατίθασο
απέναντί τους.

VII
ΚΑΤΑ ΣΑΔΔΟΥΚΑΙΩΝ
Θ’ ανοίξω το στόμα μου και θα γεμίσουν
οι κήποι με καταρράχτες.
Πάλι σας δίνω όραμα.
Εγώ πάντα σωπαίνω.

Πλήθος Σαδδουκαίων
Ρωμαίων υπάλληλων
μάντεις και αστρονόμοι
(κάποιος Βαλβίλος εξ Εφέσου)
περιστοιχίζουν τον Αυτοκράτορα.
Κραυγές απ’ τον προνάρθηκα του Ναού.
Τους ύπατους εγώ ανάδειξα στις συνελεύσεις
κι αυτοί κληρονομήσανε τα δικαιώματα
φορέσαν πορφυρού ατίθασο ένδυμα
σανδάλια μεταξωτά η πανοπλία
εξακοντίζουν τα βέλη τους εναντίον μου
η θέλησή μου που καταπατήθηκε
τόσους αιώνες.
Τους άλλους απ’ την πέτρα και το τείχος μου
καθώς νερό πηγής τους είχα φέρει
η θρησκεία τους μυστηριώδης δεισιδαιμονία
τ’ άλογά τους απ’ τον κάμπο μου·
δεν μου επέτρεψαν να δω τον Αυτοκράτορα
τους υπάτους δεν άφηναν να πλησιάσω
σε μυστικά συμπόσια και ένδοξα
τη θέλησή μου την καταπατήσανε
τόσους αιώνες.

Εγώ πάλι μέσα στο πλήθος διακλαδίζομαι
η θέλησή μου διακλαδίζεται μέσα στο
πλήθος
μαζεύω τους σκόρπιους σπόρους μου
για την καινούρια μακρινή μου ανάσταση
μαζεύω.
Η θέλησή μου που καταπατήθηκε τόσους
αιώνες.
Απ’ την φατρία των Εβιονιτών κραυγές:
Ο φευδο-Μάρκελος να παριστάνει το
Χριστό.

Τώρα κι εγώ υποψιάζομαι
όλο το πλήθος των αυλοκολάκων
όλους τους ταπεινούς γραμματικούς
τους βραβευμένους με χρυσά παράσημα
λεγεωνάριους και στρατηλάτες
υποψιάζομαι τις αυλητρίδες, τη γιορτή
τον πορφυρούν χιτώνα του πρίγκηπος
τους συμβουλάτορες και τους αιρετικούς
υποψιάζομαι συνωμοσία
νύχτα θ0α ρεύσει πολύ αίμα
νύχτα θα εγκαταστήσουν τη βασιλεία
τους
νέοι πρίγκιπες με νέους στεφάνους·
οι πονηροί Ρωμαίοι υπάλληλοι
του Αυτοκράτορος
ετοιμάζουνε κρυφά να παραδώσουν
να παραδώσουν τα κλειδιά και την υπόκλισή τους.

Άξαφνα η πόρτα μας άνοιξε.
Πρώτος κατέβαινε ο Αυτοκράτορας
με καινούρια στολή
ο νέος αρχιεπίσκοπος
ο υπουργός παιδείας και θρησκευμάτων
(η εργάτρια Ντούμπιοβα παρήγαγε
δεκαπέντε χιλιάδες ποτήρια).
Η θέλησή μου καταπατήθηκε τόσους
αιώνες.

Εγώ αντιπροσώπευα τα στρατεύματά της
Κορέας
των Γάλλων πατριωτών.
Εγώ πάλι μέσα στο πλήθος διακλαδίζομαι
η θέλησή μου διακλαδίζεται μέσα στο
πλήθος
μαζεύω τους σκόρπιους σπόρους μου
για την καινούρια άνοιξη.

Αντισταθείτε
στα κρατικά εκπαιδευτήρια
στη δουλειά με το κομμάτι
στην ποινή του θανάτου
ως και σε μένα τον αδιάφορο.

Είχανε εισχωρήσει Βησιγότθοι.
Υπάρχουνε προϋποθέσεις για μια καινούρια άνοιξη.

ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ -ΟΔΗΓΟΣ ΕΡΓΩΝ

Θέμης ΑΝΔΡΕΑΔΗΣ - Υποψία Ονείρου υ.γ - Official Music Video / Nov 23

Μουσική Θέμης Ανδρεάδης Στίχοι Μαίρη Φασουλάκη

Με μιά υποψία όνειρου βαδίζω στο σκοτάδι και του καιρού μου του όμηρου του δίνω αναστολή με μιά υποψία απατηλή ανοίγω κάθε βράδυ Και πάω για μιά δική μου γή, δική μου ανατολή Και ταξιδεύω και κοροιδεύω και πίνω θάλασσες κόντρα καιρό κι όλο αγναντεύω τον νου μαγεύω κι ένα δικό μου ψάχνω ουρανό Και ταξιδεύω κι όλο εδώ μένω σε αφιλόξενο τόπο πικρό με μιά υποψία τον νου μαγεύω και την ψυχή μου κάνω ουρανό Για μιά σταγόνα όνειρου δακρύζω στο σκοτάδι για εκείνα που χαθήκανε για όσα έχουν χαθεί χτίζω μικρούς παράδεισους στις γειτονιές του Άδη κι αφήνω έξω τ΄άδικα κι όσα βαθιά πονούν Και ταξιδεύω...

Γιάννης Μαρκόπουλος - Γιώργος Νικηφόρου Ζερβάκης - Ολημερίς κι Ολονυχτίς...

Vassiliki Papaioannou - Το Διχτυ

Πέτρος Πανδής - Petros Pandis -" Κι εἶπα:Τὸ ξέρω" (" Πνευματικό Eμβατήρ...

«Ο Μεγάλος Αιρετικός»: Γ' Μέρος του Δημήτρη Παπαδημητρίου

Ανδρέας Εμπειρίκος

Kennedy

Albinoni's Adagio in G minor (Karajan)

ΤΟ ΔΩΡΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

ΡΙΞΕ ΧΡΩΜΑ ΑΡΕΤΗ ΚΟΚΚΙΝΟΥ

ΑΡΩΜΑ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΑΡΕΤΗ ΚΟΚΚΙΝΟΥ ΣΥΝΘΕΤΗΣ - ΚΙΘΑΡΙΣΤΡΙΑ

Σαββέρια Μαργιολά, Κώστας Φαλκώνης – Μάτια μου (Official Audio Rele...

Πέτρος Γαϊτάνος - Μολυβιά | Petros Gaitanos - Molivia | Official Music ...

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΠΕΤΡΟΣ ΓΑΪΤΑΝΟΣ

Είναι γεγονός πως οι πολλοί θα προσεγγίσουν τη διασκευή αυτού του τραγουδιού ως καλλιτεχνική καταγραφή και μόνον, ή θα «γουστάρουν» ακούγοντας αυτή τη ζεϊμπεκιά. Όπως πάντα, δεν είναι μόνον η τέχνη ο στόχος μου, αλλά κυρίως η κοινωνία του μοιράσματος και η αποκάλυψη, ενίοτε, βαθύτερων αληθειών για τη ζωή και το θάνατο προς το ουσιαστικό μας όφελος. Άλλωστε, ο θάνατος και η ζωή είναι δεδομένες καταστάσεις στην οντολογία μας.

Χαρακτηριστικό είναι ότι το τραγούδι αυτό το κατέγραψα ερμηνεύοντάς το, μάλιστα, στο πρώτο του μισό έτσι ελεύθερα, για να τραβήξω την προσοχή του ακροατή και να τον εντάξω στη φιλοσοφία του στίχου, και μετά να συνεχίσει γνώριμα και πιο στέρεα στη δυναμική του αγαπημένου τραγουδιού. Είναι αισθητή η συνειδητή συμμετοχή μου ερμηνευτικά στο νόημα του στίχου. Πάντα ο λόγος έχει τη δύναμη και η μουσική θαυμαστά τον αναδεικνύει, άλλοτε επιτυχώς και άλλοτε λιγότερο επιτυχώς. Εδώ, νομίζω έχουν συνταιριαστεί και τα δύο αρμονικά κι εγώ τα αγκάλιασα με την ψυχή και τη φωνή μου, ώστε να τους δώσω νέα πνοή, μάλλον πιο βαθιά και μακρά από την συνηθισμένη σύζευξή τους σ’ ένα απλό λαϊκό ζεϊμπέκικο τραγούδι.

Το τραγούδι αυτό το ερμήνευσα εκ νέου, για να μας συνεφέρω από τις ματαιότητες και τις απερισκεψίες του μάταιου βίου μας· όχι μόνο για να κατευθυνθούμε προς τη μετάνοια, μα πιο πολύ για να στρέψω την προσοχή μας στο επέκεινα, στη Ζωή μετά το θάνατο. Για σκεφτείτε: Είναι τόσο λυπηρό να έχουμε τόσο άγχος, τόσες μάταιες μέριμνες, τόσες άπληστες αξιώσεις και να εστιάζουμε την προσοχή μας σε αυτή τη ζωή, που είναι δεδομένο ότι κάποτε θα τελειώσει. Ποιο το όφελος από τέτοιες αντιλήψεις, από μια τέτοια στάση ζωής;

Μια μολυβιά, λοιπόν, η ζωή μας· πολλές φορές μάλιστα κακογραμμένη, ενώ όλα εξαρτώνται από τη βαθύτερη θέληση του είναι μας. Μια ροπή και όλα τα διαδέχεται ο θάνατος! Έχετε συνειδητοποιήσει ότι αυτός είναι το πλέον δεδομένο συμβάν της ζωής μας εδώ στη γη;

Και μετά η Ζωή. Ανοίγεται αιώνια μετά το τραγικό πέρασμά του θανάτου. Εκεί που τα όνειρα δεν έχουν θέση, αλλά η Αλήθεια, αυτή που δεν σκορπίζεται ποτέ, ούτε υπόκειται στη φθορά. Εκεί που οι πράξεις μας δε χάνονται, αλλά εναρμονίζονται συμφώνως προς την όντως Ζωή. Εκεί που τίποτα δεν έχει την ανάγκη να στραφεί σε ό,τι γήινο και εφήμερο, ώστε να γίνει πολύ εύκολα απλώς καπνός... Εκεί που όλα συσχηματίζονται και περιβάλλονται από το ένδυμα της αιωνιότητας και ασύλληπτα υποστασιάζουν αιώνια την ύπαρξή τους, με μια κίνηση ακίνητη σε χρόνο άχρονο. Εκεί που τα ίχνη μας παραμένουν ανεξίτηλα ακολουθώντας τη σωτηρία μας. Εκεί που το φθαρτό γίνεται άφθαρτο, το θνητό αθάνατο και το πρόσκαιρο αιώνιο. Εκεί που ο Άδης δεν έχει πλέον καμία δύναμη, αλλά ξεπροβάλλει, ω ναι, η αιώνια Βασιλεία του πανάγαθου και δίκαιου Τριαδικού Θεού!

Επιτρέψτε μου να αφιερώσω τη δημιουργία μου αυτή στη μνήμη του αγαπημένου μας Μανώλη Αγγελόπουλου προς ανάπαυση της ψυχής του, που πρώτος το τραγούδησε το 1988 με τη θαυμάσια φωνή του και που μας άφησε τόσο νωρίς...

Πέτρος Γαϊτάνος

Αθήνα, 3 Δεκεμβρίου 2024

Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Αλκιβιάδης Κωνσταντόπουλος - Κόκκινο Τριαντάφυλλο...

Ακυρώνονται απόψε τα αισθήματα - Σοφία Κουρτίδου | Official Audio Release

Σοφία Ανδριανού - Δοκιμασία στο βαθύ μπλε του μπαλκονιού (Μαρκόνης) - Of...

Αντώνης Καλογιάννης & Δώρος Γεωργιάδης - Αννούλα του χιονιά 1990

Στέλλας Τεργιακή: Οι 4 Εποχές της Ψυχής-Δοκίμιο λόγου και ποίησης, Αθήνα Ιωλκός, 2022.

Κυριακή 1 Ιανουαρίου 2023

Στέλλας Τεργιακή: Οι 4 Εποχές της Ψυχής-Δοκίμιο λόγου και ποίησης. Γράφει ο Κ.Ν.Τσιαντής

 

Στέλλας Τεργιακή: Οι 4 Εποχές της Ψυχής-Δοκίμιο λόγου και ποίησης, Αθήνα Ιωλκός, 2022.

Μόλις προχθές πήρα στα χέρια μου το βιβλίο της Στέλλας Τεργιακή ''Οι 4 Εποχές της Ψυχής'' και θέλω με χαρά να καταθέσω τις πρώτες σκέψεις που μου άφησε η ανάγνωσή σου. Πρόκειται για ένα πολύ αξιόλογο και όμορφο έργο και προπαντός ειλικρινές, το οποίο καταπιάνεται με ένα πολύ δύσκολο θέμα που συνήθως σε φιλοσόφους και στοχαστές ακολουθεί τη φάση της ωριμότητας. Όμως για τη συγκεκριμένη ποιήτρια-συγγραφέα τα χρονικά σύνορα αυθόρμητα παραμερίστηκαν από τραγικό γεγονός του θανάτου της μητέρας της και μετ' ου πολύ του αδελφού της- γεγονότα που άναψαν αμέσως εντός της όλα τα υπαρξιακά ερωτήματα και έφεραν στο κέντρο του στοχασμού και του Είναι της το οξύ κι απροσπέλαστο ζήτημα της παρουσίας-απουσίας, που παραπέμπει άμεσα στο ζήτημα της ψυχής, καθιστώντας το θέμα συγγραφικά και ποιητικά αναπότρεπτο.

Το βιβλίο περιλαμβάνει δύο μέρη, όπως δηλώνεται και στον υπότιτλο. Το πρώτο μέρος έχει δοκιμιακό χαρακτήρα, και το δεύτερο ποιητικό. Πέρα από τον εγγενή και αυθόρμητο χαρακτήρα της ποιήτριας για τα υπαρξιακά και φιλοσοφικά/ μεταφυσικά ερωτήματα, ο θάνατος της μητέρας και του αδελφού της την ανάγκασαν να εγκύψει βαθύτερα στα σχετικά ζητήματα και κυρίως στη διερεύνηση του έσχατου ερωτήματος- που είναι και παραμένει αυτό της ψυχής. Η φύση και η κίνηση της ψυχής είναι το πιο δύσκολο ερώτημα, όπως επισημαίνει ήδη από πολύ νωρίς ο Ηράκλειτος- ''τόσο βαθύ λόγο έχει''. Η επισήμανση αυτή δεν απέτρεψε την ποιήτρια-συγγραφέα να καταπιαστεί με το ζήτημα, στο οποίο άμεσα την ωθούσε η ανυπέρβλητη ψυχική και πνευματική ένταση που βίωνε των τραγικών συμβάντων. Η στάση αυτή της συγγραφέως επιβεβαιώνει και συνάδει με τη γνωστή ρήση η οποία θεωρεί τη φιλοσοφία ως ''μελέτη θανάτου'', όπως έχει διατυπωθεί για πρώτη φορά από τον Πλάτωνα (Σωκράτης, διάλογος με το Γλαύκωνα), και έχει επαναδιατυπωθεί από εξέχοντες Έλληνες και Ευρωπαίους φιλοσόφους στην εποχή μας, όπως ο Χάιντεγκερ (Δες το βιβλίο: Μελέτη Θανάτου - 2ο Διεθνες συμπόσιο φιλοσοφίας, δίγλωσση έκδοση, ελληνικά-γαλλικά. Εστία. Αθήνα 2002), Από την άλλη μεριά, η τραγική βίωση της απουσίας έχει καταλάβει το Είναι της, το βιωματικό κέντρο της, και δεν την αφήνει να καθησυχάσει (να βρει καταφύγιο και παρηγορία) μένοντας στη δοκιμιακή συγγραφή ή περιοριζόμενη στο Λόγο της φιλοσοφίας, της θεολογίας και της επιστήμης. Η τραγικότητα του βιώματος την ωθεί στην ποίηση, σε Λόγο άλλου είδους, που πηγή του δεν είναι απλά ο ορθός ή μεταφυσικός λόγος αλλά η Αγάπη, ήτοι ''το φως της δυνάμεως της ανόδου'' που διέπει την Ψυχή. Βεβαίως η Ποίηση πρέπει να γνωρίζει την προσφορά που μπορούν να έχουν τα άλλα είδη του Λόγου στην αντιμετώπιση της αιμάσσουσας πληγής, του τραύματος της απώλειας, προκειμένου η ίδια να βρει και να δικαιώσει το λόγο της ύπαρξής της.

Στο πρώτο μέρος του βιβλίου η δοκιμιογράφος-ποιήτρια αφού μας έχει κάνει γνωστό το θάνατο της μητέρας της (και του αδελφού της), ξανοίγεται προς τον φιλοσοφικό, μεταφυσικό και επιστημονικό στοχασμό προκειμένου να οριοθετήσει το ζήτημα της ψυχής. Η οριοθέτηση αυτή δεν είναι φυσικά ένα εύκολο ζήτημα (απαιτεί ειδικές μελέτες και ποτέ δεν τελεσιδικεί). Η ίδια αναγνωρίζει τη δυσκολία αλλά συγχρόνως προβληματιζόμενη δείχνει μια απαραίτητη προϋπόθεση για κάθε περαιτέρω συνειδητοποίηση: μια μέθοδο διαστοχαστική και διεπιστημονική προκειμένου να εμβαθύνει στο ερώτημα και να κάνει ένα βήμα στο άνοιγμα μιας νέας εποχής: μιας νέας ''συνειδητότητας στο οικοδόμημα του Νου, της Καρδιάς και της Ψυχής''. Όπως γράφει ή ίδια: ''Οι κύκλοι της διαδρομής του ανθρώπου στην ύλη ταυτίστηκαν και παρουσιάστηκαν εντός μου με τις διαδοχικές εκδηλώσεις της φύσης που οδηγούν σε μια ολοκλήρωση μετουσίωσης και είναι σαν τις 4 εποχές: άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο, χειμώνας'' (σ21). Με αυτό τον τρόπο σχηματοποιεί η ποιήτρια την κίνηση της Ψυχής και την υλική χωροχρονική της εκδίπλωση: με έναν τρόπο που μας θυμίζει τον ''ένυλο λόγο'' του Στωϊκισμού ή που μοιάζει με την κίνηση του απόλυτου πνεύματος του Χέγκελ, όπου οι 4 εποχές της Φύσης προσομοιάζουν και εκτυλίσσονται ανάλογα με τις 4 εποχές της Ψυχής.

Δεν έχει σημασία από ποιητική ή αισθητική σκοπιά το κατά πόσο προσωπικά ο καθένας από εμάς συμφωνεί με τις φιλοσοφικές, μεταφυσικές ή ακόμα επιστημονικές αρχές και αναφορές που παρουσιάζονται στο βιβλίο. Η συγγραφεύς προκαταβολικά δηλώνει ότι ενδεικτικά αναφέρεται σ' αυτές, με απώτερο σκοπό να δείξει το πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται το ερώτημα της Ψυχής. Και φυσικά χωρίς γνώση και προβληματισμό επί αυτών των τρόπων πρόσληψης και θεώρησης του πραγματικού, που έχουν καταστεί και αποδειχτεί σήμερα αρκετά δύσκολα και σύνθετα, δεν μπορεί να σταθεί ποιητής ή συγγραφέας στον καιρό μας. Η όλη αντίληψη και εικόνα περί του επιστητού βρίσκεται στη βάση κάθε Ποιητικής ή θεωρίας τέχνης

Η κ.Τεργιακή με το δοκίμιό της δείχνει ότι έχει επαρκές ενδιαφέρον και γνώση περί αυτών των θεμάτων, η συνθετότητα όμως των οποίων παραμένει πρόβλημα ακόμα και για τους μεγαλύτερους στοχαστές και ειδικούς ερευνητές. Βέβαια η συγγραφεύς δεν αξιώνει να βρει μια τελεσίδικη απάντηση στα σχετικά φιλοσοφικά, μεταφυσικά και γνωσιολογικά ερωτήματα- απάντηση που ενδεχομένως δεν υπάρχει. Στόχος πρώτιστος του βιβλίου, έτσι κι αλλιώς, είναι και παραμένει η Ποίηση: Η έκφραση του Λόγου και της ομορφιάς της Ψυχής κατά την κοσμική και εγκόσμια εκτύλιξή της στο χρόνο. Στόχος είναι η καλλιέργεια και δημιουργία της εσωτερικής οπτικής για να φανερωθεί το ζήτημα του θανάτου και της ύπαρξης και τελικά να μετα-νοήσουμε, ν' αλλάξουμε νου, αναγνωρίζοντας τα λάθη μας και κατακτώντας άλλα επίπεδα συνειδητότητας, όχι υπό το κράτος συναισθημάτων ενοχής αλλά ευφροσύνης στην ανακάλυψη του θείου φωτός που βρίσκεται εντός μας και γύρω μας-στον κόσμο της ετερότητας, στην οικουμένη. Στόχος είναι η δημιουργία μιας ποιητικής και λογοτεχνικής αισθητικής που να συνάδει με το κάλλος της Ψυχής αλλά και με το άνοιγμα των δυνατοτήτων της Αγάπης για προσωπική επικοινωνία, καλλιέργεια, ενσυναίσθηση και διεκδίκηση του ήθους της αρετής από την κατατρεχόμενη σήμερα επί της γης ανθρώπινη ύπαρξη.

Τα στοιχεία αυτά εκφράζονται με υπέροχο τρόπο στο ποιητικό μέρος του βιβλίου, όπου βρίσκουμε στίχους υψηλής τέχνης και ιδιαίτερης ομορφιάς. Ενδεικτικά: Στην ενότητα ''Άνοιξη'' διαβάζουμε: ''Καρποφόρησαν/ τα χωράφια της ύπαρξής σου/ και φύτρωσε εκ νέου/ ο γόνιμος σπόρος του ζευγά/ που πυροδοτεί την αλύτρωτη ψυχή σου/....''Ενδύθηκες το φως της δημιουργίας/ και την απόλυτη φωτοχυσία του παντός/...Στην ενότητα ''Φθινόπωρο'' σε κερδίζει: ''Το μύρο και το φως / μιας μακρινής υπερκόσμιας/ υπαγόρευσης/ που σου φωνάζει και σου γνέφει...'' (σ159) και σε κάνει να πεις: ''Ω κάλλος του φωτός υπερούσιο και ακάματο/ στων λογισμών τις φεγγαρόπετρες'' (169). Σε άλλη σελίδα διαβάζουμε: ''Αναμετριέσαι με τον εαυτό σου/ κι ίσως τότε/ να κλάψεις, θέλεις, / γοερά../ ανα-θεμελιώνοντας τις ανισόρροπες δομές σου'' (160). ''Αγωνιάς/ μα δεν αντιστέκεσαι/ κι αφήνεσαι/ να σ' οδηγούν της ζωής σου / οι χίμαιρες/ που αναδύουν το σκότος'' (162/3).

Ο επίλογος του βιβλίου, στοχεύοντας στην ολοκλήρωση του ταξιδιού και στην ενοποίηση των εποχών της Ψυχής, διατηρεί υψηλό το ενδιαφέρον του αναγνώστη τόσο από ποιητικής όσο και φιλοσοφικής πλευράς. Διαβάζουμε: ''Στέκεις μετέωρος/ μπροστά στα γκρεμισμένα κομμάτια σου/ και οι σκέψεις σου/ σαν τις Ερινύες φωνασκούν/ μες στις φλέβες / των πλανεμένων σου ιδεών/ ξεμακραίνουν/ αφού δεν μπόρεσαν να ισορροπήσουν / την αποστολή τους./ Ισοπεδώθηκαν όλα διαπιστώνεις!'' (209). Τότε, μπροστά στην κατάσταση αυτή, την οποία έφερε η προς-καιρότητα (211) και το τέλος της αθανασίας/ μέσα στο ψύχος της τεχνικής εποχής (που έφερε το θάνατο του θεού-όπως σημειώνει ο Νίτσε), η ελπίδα θ' αναγεννηθεί και πάλι προστρέχοντας για δύναμη στην αστήρευτη πηγή της ζωής : την Αγάπη. Αυτή είναι που συντηρεί τη δυνατότητα για τη νέα αρχή και τον αναγεννημένο και συμπαντικό άνθρωπο. Η Αγάπη. 'Κι αυτή η νέα αρχή/ θα είναι μια λαμπρή/ ολόφωτη γιορτή ευθύνης/ αυτογνωσίας κι ευθυκρισίας/ παρρησίας και δύναμης/ αυτοσυνείδησης/ ελευθερίας/ αναγωγής και μετουσίωσης/ μες στον ρουν της ανέναης διάρκειας και της ολότητας του χωροχρόνου''.

Η Στέλλα Τεργιακή κάνει με το έργο της αυτό βήματα σημαντικά που της επιτρέπουν να πάρει άξια της θέσης της στην ελληνική γραμματεία. Ο στίχος της είναι απλός, διάφανος, άμεσος και καλοζυγισμένος. Ο λόγος της ρέει αβίαστος και οι λέξεις αποκαλύπτουν το νόημά τους μαζί με τους φθόγγους/ήχους μιας κρυμμένης μουσικής. Οι εκφραστικές της εκπλήξεις δε λείπουν και συγχρονίζονται με την ώρα που απαιτείται η ανύψωση της συνειδητοποίησης και της αισθητικής συγκίνησης.

Η ποιήτρια-συγγραφεύς χαρακτηρίζει το βιβλίο της ως μια ''Υπαρξιακή τοποθέτηση'' απέναντι στις εποχές της Ψυχής ''μέχρι την πλήρη εναρμόνισή της με την αέναη πηγή του Φωτός', μια συμβολή στην προσπάθεια ανακάλυψης της εσωτερικότητας και ύψωσης της ανθρώπινης υπόστασης στην αθανασία. Ωστόσο, το ερώτημα της ψυχής συνεχίζει να παραμένει επίμονο και συγχρόνως ά-πορο. 'Ολες οι φιλοσοφικές, μεταφυσικές, θεολογικές θέσεις και θεωρήσεις που γνωρίζαμε και πιστεύαμε έχουν δεχτεί εδώ και δυο αιώνες μεγάλες επιθέσεις κι αμφισβητήσεις. Σταθερότερα θεμέλια αναζητούνται, ίσως μέχρι να φτάσουν στο προσωκρατικό και Παρμενίδειο βάθος τους. Αλλά και στην επιστήμη η πρόοδος και οι νέες κατακτήσεις είναι τέτοιες που θέτουν υπό αμφισβήτηση και αναθεώρηση θεμελιακές έννοιες, όπως της αιτιότητας, του χώρου και του χρόνου. Με τα ζητήματα αυτά ο λογαριασμός λοιπόν παραμένει για όλους ανοιχτός, έτσι που η ποίηση να παραμένει ίσως η έσχατη δυνατότητα για την βαθύτερη στέρεη αναζήτηση και έκφραση του νοήματος της ανθρώπινης ύπαρξης στον κόσμο αλλά και για τον προσδιορισμό των ορίων και δυνατοτήτων της ψυχής μας.

Εύχομαι το βιβλίο ''Οι 4 Εποχές της Ψυχής'', δοκιμιακός λόγος και ποίηση, που μας προσφέρεται σε ποιοτική έκδοση από τον Ιωλκό, να έχει τύχη καλή στο ταξίδι του και λαμπρή συνέχεια, όπως το αξιώνει η τέχνη και το υποβάλλει η φωτογόνος ψυχή της ποιήτριας-συγγραφέως. Καλή Χρονιά.

Κώστας Ν. Τσιαντής

31/12/2022